Əsas faktlar - Xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi (COPD) - həyat üçün təhlükəli olan, nəfəs almanı çətinləşdirən bir ağciyər xəstəliyidir.
- Hesablamalara görə 2004-cü ildə dünyada 64 million insan bu xəstəlikdən əziyyət çəkirdi.
- 2005-ci ildə COPD üzündən 3 milliondan çox adam həyatını itirdi, bu da ki, dünyadaki bütün ölümlərin 5 %-ini təşkil edirdi.
- COPD-dan ölənlərin 90%-i kasıb ölkələrdə baş verib.
- COPD-ın əsas səbəbi siqaret tüstüsüdür.
- Xəstəliyə tutulanların arasında kişilərin və qadınların sayı demək olar ki, eynidir. Bu da siqaret çəkən qadınların sayının artması ilə bağlıdır.
- COPD müalicəsi olmayan xəstəlikdir, amma müalicə xəstəliyin inkişafını yavaşıdır.
- Proqnozlara görə əyər xəstəliyi törədici risklərin qarşısı alınmasa (əsasən tütün tüstüsünün təsirinin azalması), yaxın 10 ildə COPD-dan ölənlərin sayı 30%-dən çox artacaq.
Xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi üçün ağciyərdə havanın hərəkətinin məhdudlaşması xarakterikdir. Bu normal nəfəs almaya mane olan, həyat üçün təhlükəli, diaqnostikası asan olmayan və tamamən müalicəsi olmayan xəstəlikdir. "Xroniki bronxit","Emfizema" kimi terminlər daha istifadə olunmayıb COPD-un diaqnozuna daxil ediliblər.
Simptomları Ən geniş yayılmış simptom tənginəfəslik (hava çatışmaması), nəfəs yollarında bəlğəm və xroniki öskürəkdir. Xəstəlik inkişaf etdikcə fiziki aktivlik xeyli aşağı düşür (məs. bir neçə pillə qalxma, çantanı daşıma)
Diaqnoz və müalicə COPD diaqnozu adamın nə qədər hava udub və xaric etməsini və havanın ağciyərə nə qədər tez girib-çıxa bilməsini göstərən spirometriya adlanan sadə test yoluyla təsdiqlənir. COPD yavaş inkişaf etdiyi üçün o ən çox 40 yaşından yuxarı insanlarda aşkar edilir. COPD müalicə olunmur. Müalicənin müxtəlif formaları simptomları yüngülləşdirə bilər. Məsələn, əsas nəfəs yollarını genişləndirən dərmanlar tənginəfəsliyi yüngüllədirə bilər.
Risk faktorları. - COPD-un yaranmasının əsas səbəbi tütün tüstüsüdür (həmçinin passiv siqaret çəkmə).
Başqa faktorlar:- Daxili havanın çirklənməsi (məsələn, yemək və istilik üçün bərk yanacaqın istifadəsi).
- Atmosferin çirklənməsi,
- İş yerində toz və kimyəvi maddələrin mövcudluğu (buxarlanmalar, qıcıqlandırıcı maddələr, tüstülər),
- Uşaqlıqda tez-tez aşağı tənəffüs yollarının infeksiyaları.
Proqnozlara görə, əyər əsas faktorların azalmasına aparan təcili tədbirlər görülməsə, əsasən tütün əleyhinə, yaxın 10 ildə COPD-dən ölənlərin sayı 30% artacaq.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) tədbirləri ÜST-ün COPD-yə qarşı gördüyü işlər, onun xroniki xəstəliklərin profilaktikası və müalicəsi üçün apardığı işlərin əsas hissəsidir:
Xroniki xəstəliklərin qlobal epidemiyası haqqında marifləndirmə, Daha sağlam mühütin yaradılması (əsasən əhalinin yoxsul təbəqəsi üçün), Xroniki xəstəliklərin ümumi risk faktorlarının azaldılması (tütündən istifadə, düzgün qidalanmamaq, fiziki inertlik), Əsas xroniki xəstəliklərə görə vaxtından əvvəl ölümlərin profilaktikası
| 
